›LIMBURGSE GATENKAAS IN DE MAAK
juli 2010
LIMBURGSE GATENKAAS IN DE MAAK, de identiteitscrisis van Kerkrade-West
Zuid-Limburg verkeert in zwaar weer; de regio is één van de koplopers in Nederland waar de bevolkingskrimp het hardst zal toeslaan. Alleen al in Parkstad verwacht men de komende 30 jaar 60.000 inwoners te verliezen. Hierdoor ontstaat er een overschot aan woningen met veel leegstand tot gevolg. Dit kan op den duur leiden tot verpaupering in de wijk. Het woningaanbod wordt daarom momenteel al drastisch teruggebracht; dit vindt voornamelijk plaats in de sociale huursector. Het gaat dan veelal om appartementen of kleinschalige grondgebonden woningen die dienst deden als voormalige mijnwerkerswoningen. Ook betreft het wederopbouwcomplexen van na de tweede wereldoorlog die op de lijst staan om gesloopt te worden. Een doeltreffende maatregel die op relatief korte termijn, snel het woningaanbod kan reduceren.
Maar stedenbouwkundig gezien vindt deze sloop veelal plaats in de nabijheid van de oorsprong, het ontstaansrecht van de wijk. Veel van dit soort wijken zijn midden 20ste eeuw op de tekentafel als geheel bedacht en zijn tot vandaag de dag uitgegroeid tot stadsdelen. Aan de randen wonen voornamelijk particuliere huizenbezitters. Door juist in de kern toe te slaan ontstaan er restruimtes die vaak worden ingezaaid met gras. Indien deze tendens zich voortzet, vallen er gaten in de kernen van de stadsdelen en raakt het gebied versnipperd. Parkstad zal haar naam eer aandoen. De vraag rest of dit procedé begrensd is of dat deze ontwikkeling beslag zal leggen op heel Zuid-Limburg?
Op nog geen 100 meter afstand wordt "het centrum" van Kerkrade-west opgeleverd. In een lintbebouwing van 2 lagen met kap waar veelal zelfstandige ondernemers hun zaak proberen draaiende te houden wordt een groot gat geslagen om ruimte te scheppen voor het nieuwe stadshart. Het nieuwe hart bestaat uit enorme 6-laagse bouwblokken bestaande uit 40 koop-, 56 huurappartementen en 5000m2 aan winkeloppervlaktes. Drie grote supermarkten adverteren de kiloknallers op de afgeplakte winkelramen, die hiermee het plein vol met blik afbakenen. Boven de supermarkten gaat het adverteren vrolijk verder maar hier worden m2 woonoppervlakte aangeprijsd in plaats van kilo's.
Kerkrade-west, een deelgebied van de "stad" Kerkrade en daarmee weer een onderdeel van de Parkstad gelegen in de Oostelijke Mijnstreek, dat op zijn beurt weer een regio is van Limburg. Typisch dat er verderop groene vlaktes ontstaan terwijl er in deze historische gegroeide lintbebouwing enorme stedelijke impulsen er voor moeten zorgen dat de "stad" op kaart blijft. Hierbij rest de vraag of in deze krimpregio behoefte is aan metropolitische ingrepen die op den duur desolate plekken laten ontstaan of kunnen we hier refereren naar de idyllische dorpsstructuren zoals die van Meerssen?
Zie hier een letterlijk en voorspelbaar bericht van het Buurtplatform Kerkrade-west; "Na 20 jaar is de nieuwbouw aan het Carboonplein bijna gereed. Een groot deel van de winkelpanden, die voor een belangrijk deel gebouwd zijn met gemeenschapsgeld, zijn verhuurd aan voor het merendeel grote supermarkten en winkelketens. Gedurende vele jaren hebben de ondernemers van Spekholzerheide samen gestreden voor de realisatie van dit plan en een opwaardering van het aangrenzende winkelgebied. Jammer is het dat juist deze ondernemers nu het meeste last hebben van deze na nu blijkt te grote supermarkten. Supermarkten die het teveel aan winkelruimte dat ze nu hebben zijn gaan invullen met producten die al jaren geleverd worden door de plaatselijke middenstand in plaats een assortimentsuitbreiding met eigen producten. De bakker, de slager, de bladenman, de sigarettenverkoper, de staatslotenverkoper en vele andere hardwerkende middenstanders zijn voor de leefbaarheid in de wijk belangrijker dan een alles opslurpende supermarkt-xl. Het is een signaal naar de plaatselijke politiek dat ook in Kerkrade-Centrum grote plannen heeft. Ook hier moet men zich realiseren dat nieuw te bouwen winkelcentra door projectontwikkelaars vrijwel uitsluitend gevuld worden met landelijke winkelketens en niet met hun eigen winkels. Het gevolg is nog meer leegstand in de aangrenzende winkelstraten en een verdere verschraling van het winkelaanbod.
Er zijn tal van studies gemaakt over de aanpak van de bevolkingskrimp in deze regio: deze variëren van groene longen die ontstaan in een binnenstedelijk gebied tot recreatieassen en tot complete zorgwijken voor senioren. Maar welke invulling is specifiek en uniek voor een regio? Mijns inziens is dit in veel gevallen juist de bebouwing die gesloopt wordt. De visies of masterplannen die gemaakt worden van de herinrichting van wijken bestaan in 9 van de 10 gevallen uit routing, functieverdeling en grootschalige nieuwbouwplannen die vaak gepaard gaan met sloop van de bestaande bebouwing. Aan de reeds aanwezige kwaliteiten wordt weinig tot geen aandacht besteed, terwijl deze soms met minimale ingrepen versterkt kunnen worden. Hierbij kan men denken aan reeds aanwezige functionele voorzieningen, zoals kleine zelfstandige ondernemers, buurtsuper of het gemeenschapshuis. Ook Kerkrade-centrum heeft wilde plannen om het centrum te upgraden, hier moet een "koopgootachtige" ingreep zorgen voor een krimp-proof Kerkrade.
------------------------------------------------------------------------